Context en onderzoeksvraag¶

Stel dat we op bepaalde plaatsen het grondwaterpeil verhogen, waardoor het vochtgehalte van de bodem toeneemt. Welke impact zou dat hebben op de opbrengst van conventionele landbouwgewassen in Vlaanderen? Deze onderzoeksvraag wordt behandeld in het project PEILIMPACT. Met het zicht op de klimaatverandering, legt het Vlaams regeerakkoord 2019-2024 sterk de nadruk op een grotere weerbaarheid tegen droogte, onder meer door de actieve inzet van een veerkrachtige ruimte met (extra) natuur. Naburige landbouwactiviteiten kunnen positieve effecten ondervinden doordat het water in het landschap wordt gebufferd. Toch zijn er ook negatieve effecten mogelijk: als het waterpeil te hoog wordt, kan dit de mogelijkheid om het land te bewerken in gevaar brengen, de groei van gewassen negatief beïnvloeden, de beschikbaarheid en uitspoeling van nutriënten naar oppervlakte- en grondwater wijzigen en de ziektedruk op gewassen verhogen.

Methodologie¶

Via gerichte dialoogmomenten met Vlaamse landbouwers verwerven we ervaringskennis over het effect van te hoge of te lage grondwaterstanden op bepaalde gewassen. We detecteren mogelijke belemmeringen voor hun landbouwactiviteit en belangrijke effecten op de opbrengst, zowel positief als negatief, en hun oorzaken. Dit gebruiken we om een modelinstrumentarium te kiezen en aan te passen aan de Vlaamse context. Het model moet, gegeven een aantal parameters, waterstanden kunnen berekenen die "voldoende gunstig" zijn voor de landbouw. Eenvoudige richtwaarden zijn te generalistisch, omdat de voor de landbouw aanvaardbare waterstanden afhangen van de grondsoort, het gewas en de diepte van de wortels, de tijd van het jaar, enz. Om haalbare waterpeilverhogingen voor een specifieke situatie te bepalen, maken wij daarom modelberekeningen voor een reeks verschillende weerscenario's en voor de gewassen die op een specifieke locatie worden geteeld.

Relevantie¶

Een evaluatiekader kan worden gebruikt om het effect van beslissingen inzake grondwaterbeheer op conventionele landbouwteelten te voorspellen en deze in de toekomst te koppelen aan compensatie voor getroffen grondgebruikers, alsook om duurzame oplossingen te bespreken voor waterbeheer met landbouwers en natuurbeheerders op een bepaalde locatie. Het kader kan landbouwers ook helpen bij de keuze van gewassen op een bepaald perceel met zijn specifieke bodemeigenschappen en meteorologische context.

Dit project werd uitgevoerd door het Vlaams Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) [Diana Estrella, Sarah Garré, Tom Deswaef] ism KWR Water Research Institute [Ruud Bartholomeus] en Wageningen University & Research (WUR) [Martin Mulder, Mirjam Hack-ten Broeke].